Middeleeuwse week

Festival in Visby op Gotland  (Zweden)
   298
Als sinds 2008 ging ik ieder jaar naar Castlefest en in de loop der tijd kwam ik er achter dat er praktisch tegelijkertijd een groot middeleeuws festival van acht dagen lang in het middeleeuwse stadje Visby op het eiland Gotland in Zweden was.
Na Castlefest 2023 heb ik de knoop doorgehakt om in 2024 niet naar Castlefest te gaan maar naar het Middeleeuws festival in Visby! Visby is een middeleeuws stadje waarvan de stadsmuur uit de veertiende eeuw nog grotendeels intact is. In het oude Visby zelf staan nog minstens 200 stenen gebouwen die teruggaan tot de middeleeuwen, waardoor het stadje een unieke middeleeuwse sfeer heeft  (Zie  7 Dagar docu,  Falck Blz.10-11,  Jonsson Blz.98-99  en  Unesco.org).


Zuiderplein bij de Zuiderpoort

Vanaf 1984 organiseert men hier de Middeleeuwse Week; Medeltids Veckan in het Zweeds. De Medeltids Veckan trekt tegenwoordig zo'n 50.000 bezoekers! Het oorspronkelijke idee hierachter was; kleed jezelf zoals men dat 700 jaar geleden deed en neem gedurende een week de rol aan van een persoon uit die tijd; een soort van historische Re-enactment.
De Middeleeuwse Week valt altijd in week 32 (in augustus) beginnende op een zondag tot en met de volgende zondag; dat was dit jaar vanaf 4 t/m 11 augustus 2024 en zal in 2025 van 3 t/m 10 augustus zijn. Verspreid door heel Visby zijn honderden events georganiseerd; middeleeuwse muziek, troubadours, theater, parades, boogschieten, workshops om bijvoorbeeld zelf middeleeuwse schoenen te maken en ik zag ook een workshop hekserij...
Op zondag 4 augustus had men zich op het Zuiderplein van Visby verzameld voor de opening van de Medeltids Veckan (foto hierboven). Na de opening ging men gekleed in historisch kleding in parade naar de Noordkant van de stad, waar de markt en het tournooi terein was. Deze parade trok veel toeschouwers.
(Zie  7 Dagar docu,  Jonsson Blz.98-99,  MedeltidsVeckan.seMittVisby.seScan­magazine.co.uk  en YouTube:  Jan Einar Eriksson 15 min.Island of Gotland 3 min.)




In het park in het noord-westen binnen de stadsmuren van Visby was het markt- en een eetgedeelte; het voedselhof genaamd. De markt was qua grote kleiner dan wat we tegenwoordig op Castlefest gewend zijn maar veel groter dan Keltfest toen dat nog in Dordrecht was. Er waren kramen met middeleeuwse kleding, wapens, harnassen, drinkhoorns, leren tassen in allerlei maten, houtsnijwerk, sieraden, beelden, praktisch alles wat je ook op andere festivals tegenkomt. Ik kwam dit YouTube filmpje tegen waarin men de markt en het voedselhof laat zien.
Wat ik miste was echter muziek, er werden hier nergens CD's verkocht en er was hier maar één klein podium op het voedselhof. Dit was een afzonderlijk deel bij de markt; de voedsel-kramen waren in een kring opgesteld rond enkele overdekte tafels en banken (zie foto hiernaast). Hier kon je o.a. terecht voor pannekoeken, pizza's, wedges en wraps met bijvoorbeeld falafel. Ik vondt de keuze voor vegetariërs voldoende doch wat mager. De falafel wrap was erg lekker, doch later liepen we net zo makkelijk het middeleeuwse stadje Visby in om daar in een gezellig restaurantje wat te eten om daarna weer terug te gaan naar het festival. Ook in Visby zijn de festivalgangers eenvoudig te herkennen aan hun kleding. Natuurlijk zag je ook genoeg mensen in hun dagelijkse kleding rondlopen in Visby en op het festival. Visby had het effect dat het festival gevoel uitgebreid werd naar het gehele middeleeuwse stadje!


Festival planning en kosten

Als toegang voor de Medeltids Veckan betaalde ik in 2024 zo'n 70 euro voor acht dagen. Maar je kan ook toegangskaarten voor 4 dagen of voor 1 dag kopen. Wat zeer handig was, is dat je op de website van de Medeltids Veckan een account aan kon maken en in het programma alles kon aanvinken wat je zou willen doen en zien. Dit komt dan in jouw persoonlijke programma te staan zodat je niets hoeft te missen en het overzicht houdt van wat je in het programma aansprak. Iedere workshop, lezing, theater voorstelling, verhalen verteller, optreden kon je zo in je eigen persoonlijke overzicht zetten en makkelijk terugvinden. Zowel de dingen die bij de toegangsprijs inbegrepen waren als de dingen waarvoor je extra moest bij betalen. Je kon gratis naar een Engelstalige ver­halen­ver­teler en bands op kleine podia zoals het Forum Vulgaris en Forum Kapitulum (kapitel­hus­garden.se). Er moest extra betaald worden voor bijvoorbeeld een workshop hekserij (±40 euro) en een theatervoorstelling (in het Zweeds) rond de bruiloft van Freya (±10 euro). Ik had liever wat meer betaald voor het gehele festival en dat ik dan overal zonder extra kosten naar toe kon.
Sommige dingen waren op de eerste zondag al volgeboekt, zoals de workshops hekserij en de band Stormfrun (Stormvrouwe) die op vrijdag 9 augustus twee optredens gaf. Dus je moest op tijd beginnen met het programma bekijken! In het programma was met één oogopslag te zien of je iets zonder extra kosten kon bezoeken of dat je er een extra toegangskaart voor moest aanschaffen. Wou je een vuurshow zien van bijvoorbeeld TRiX dan was je zo 25 euro kwijt, maar op de woensdagavond gaf TRiX weer een gratis toegankelijke vuurshow bij de stadsmuur van Visby. Sommigen vonden het festival te commercieël worden, er bestaat dan ook een alternatief programma op Skelett.nu.

Vuurshow en tournooi

De vuurshow op de woensdagavond was een populair en groots (gratis) event in het park buiten de stadsmuur van Visby. Al in de loop van de middag verzamelden mensen zich op het veld bij de vuurshow en rond 20:00 uur zat het er al behoorlijk vol, men schat dat er tussen de 5000 en 7000 mensen naar de vuurshow kwamen (zie foto hiernaast); de vuurshow begon om 22:00 uur. Indrukwekkend was hoe de voorheen volstrekt donkere massa mensen oplichtte toen iederen de zaklantaarn op diens mobiel aanzette (foto hiernaast).
Tijdens de vuurshow jongleerde men met diverse fakkels, vuurballen en sprong men touwtje met brandende touwen. Men pleegde zelfs elkaar in brand te steken!



Ook het middeleeuwse tournooi was populair en ging ook nog na de Medeltids Veckan door, hiervoor betaalde je tussen de 308 en 427 SEK; tussen de 25 en 36 euro!
Hier recreëert men middeleeuwse tournooien die ridders moesten trainen voor eventuele veldslagen. Men heeft hier serieus werk van gemaakt en deze tournooien trekken veel publiek. Ons boeide dit echter niet zo, ik heb zelf niet zoveel met tournooien en een groot deel van de show is in het Zweeds zodat je ook het een en ander mist.

Forum Vulgaris  &  Forum Kapitulum

Wanneer je je goed voorbereidde dan kon je veel waar je de ene keer extra voor zou moeten betalen op een ander moment gratis zien! Zo kwam ik tot de ontdekking dat o.a. Canardus Horribilis en TRiX ook gratis toegankelijk te zien waren op het Forum Vulgaris op het Voedselhof en Canardus Horribilis was ook te zien op het Forum Kapitulum.
Het programma van het Forum Kapitulum was nergens terug te vinden en het programma van het Forum Vulgaris was lastig terug te vinden op de website van MedeltidsVeckan.se.
Kon je de meeste bands terugvinden door op concerten te filteren, de bands die optraden op het Forum Vulgaris werden alleen zichtbaar wanneer je op meer info klikte bij het item Forum Vulgaris in het programma.
De optredens op het Forum Vulgaris waren echter wat korter (maximaal een uur) en omdat de podia wat kleiner waren kwamen de bands wat minder tot hun recht. Bovendien was het een hindernis dat het programma van de Medeltids Veckan op de website alleen in het Zweeds was en de translate pro­gram­ma's hier wat moeite mee hadden; Stäng (sluiten; van de popup met info) werd bijv. dichtbij.

De concerten

Tijdens dit festival traden er dus ook bandjes op, deels inbegrepen in de toegansprijs, deels extra te betalen.
Wil je bijvoorbeeld concerten bijwonen (bands, koren) zoals van Canardus HorribilisDaj OgniaKoenixPoeta Magica  en  Volund,  dan betaal je tussen de 10 en 17 euro per band per persoon extra.
De betaalde optredens vonden plaats in de verschillende ruïnekerken die Visby rijk is. Na de reformatie werden verschillende kerken niet meer gebruikt en raakten in verval. Tijdens de Medeltids Veckan dienden ze als podium voor verschillende, soms pagan bands. De vervallen staat, het ontbreken van ramen, een open dak en de accoustiek gaven een geweldige sfeer! Dit was het zeker waard om extra voor te betalen!

Volund

Ik ben maandag 5 augustus naar een optreden geweest van Volund in de St.Nicolai kerkruïne. Het is een musicaldrama rond de smid Volund, gebaseerd op een beeldsteen uit het jaar 750 gevonden op Gotland. Eva Sjöstrand schreef de songteksten gebaseerd op deze beeldsteen op de muziek van Jan Ekedahl en publiceerde later het verhaal gebaseerd op deze beeldsteen samen met verhalen gebaseerd op andere beeldstenen gevonden op Gotland in het boekje A Gotlandic Edda  (Zie  Sjöstrand Blz.30-39  &  118).
Het boekje was in de St.Nicolai na het optreden te koop voor 200 SEK, helaas had ik maar 160 SEK cash bij me, doch kreeg het boekje voor dat bedrag toch mee! Geweldig!

Canardus Horribilis

Dinsdag 6 augustus zijn we naar een concert van Canardus Horribilis samen met Starur geweest (149 SEK / 13 Euro) en later was Canardus Horribilis nogmaals te beluisteren met een gratis toegankelijk optreden op het Forum Kapitulum (kapitel­hus­garden.se) en we kwamen er achter dat Canardus Horribilis ook gratis te zien was op het Forum Vulgaris op het Voedselhof. Echter deze gratis optredens waren op een klein podium wat sommige shows toch wat beperkte. De betaalde optredens in een kerkruïne hadden veel toegevoegde waarde zodat ik zeeeer kan aanbevelen de bands in een kerkruïne te beluisteren; de bands komen daar veel meer tot hun recht! Één nummer begon als een knipoog naar een nummer van Abba en in een ander nummer meende ik The Raven van Edgar Allan Poe te herkennen! Helaas hadden ze geen CD's bij zich, dus ik heb deze onmiddelijk via hun website besteld. Je vindt Canardus Horribilis ook op: YouTube.

Poeta Magica

Woensdag 7 augustus bezochten we een concert van Poeta Magica die net als de vorige band ook in de St.Lars kerkruïne optraden. De band brengt Nordic Pagan Folk en zongen zowel in het Zweeds als enkele nummers in het Engels. Ze klonken geweldig dus ik heb meteen enkele CD's van ze gekocht. Deze CD's zijn in hun geheel te beluisteren op hun website.
Thuis gekomen bestelde ik nog enkele van hun CD's op Discogs.com!

Koenix

Donderdag 8 augustus woonde we een concert bij van Koenix in de toernooi arena. Er werdt blijkbaar veel publiek verwacht, doch de arena vulde zich net aan voor de helft; toch een redelijk groot en zeer enthousiast publiek! Ook voor deze band moesten we nog 199 SEK  (±€17,35)  per persoon extra betalen, dat is met korting omdat we een toeganskaart hadden voor het festival. Het optreden begon geweldig met vier bandleden die in dierlijke costuums met oplichtende ogen het podium betraden. Later verschenen er ook dansende elfjes op het podium. Na enkele nummers gingen de (warme) costuums uit, in de intro's bij de energieke nummers sprak men van fantasie en magie, die we niet op TV of online vinden, maar wel op festivals zoals deze, waar gelijkgestemde mensen elkaar ontmoeten. Natuurlijk heb ik enkele CD's van ze gekocht na afloop van hun optreden.

Daj Ognia

Vrijdag 9 augustus zijn we naar een concert geweest van Daj Ognia (Pools, betekend "geef vuur"). We hadden ze al een keer ergens in het wild zien optreden op het festival marktterein en op het Forum Vulgaris, waar ze al geweldig klonken! We waren dan ook benieuwd naar hoe deze band in een ruïnekerk zou overkomen, en hadden daar wel de extra toegangsprijs van 199 SEK  (±€17,35)  voor over. Daj Ognia bleek inderdaad helemaal geweldig en kwam veel beter tot hun recht in de St.Nicolai ruïnekerk! Ze bespeelden een grote variatie aan instrumenten, o.a. een vikinghelm, waardoor de verschillende nummers hun eigen sfeer hadden. Op een gegeven moment kregen ze met hun enthou­siasme en meeslepende muziek het grootste deel van de mensen zelfs uit hun stoelen om te dansen in de kerk! Bij het laatste nummer kwam de leadzangeres Anna Sitko van het podium en leide het publiek in polonaise door de kerk!
Voor ons was Daj Ognia het hoogtepunt van de bands die we gezien hebben tijdens de Medeltids Veckan!!!
Daj Ognia begon in 2018 en heeft twee albums uitgebracht, de eerste in 2020 en de tweede in 2023, die ik natuurlijke beidde aangeschaft heb bij de band! Hun eerste CD; Wykrot, zit alweer dagen achtereen in m'n CD speler!
(Over Daj Ognia: Celtcast.comEtnoKrakow.plPolskieradio.pl)


Daj Ognia op YouTube


Castlefest of de Middeleeuwse week?

Eigenlijk kan je deze festivals niet met elkaar vergelijken, maar aangezien ze bijna gelijktijdig plaatsvinden zal je een keuze moeten maken tussen óf naar Castlefest in Lisse, óf naar de Medeltids Veckan in Visby.
Lisse en kasteel de Keukenhof vallen in het niet bij de middeleeuwse sfeer van het stadje Visby met haar prachtige stadsmuur en middeleeuwse gebouwen. Tijdens de Medeltids Veckan kom je in het stadje overal festival gangers tegen waardoor het hele stadje tot festival terrein wordt. Doordat er veel concerten en shows in de kerk-ruïnes in het noordelijke deel van de stad plaatsvinden, wordt het stadje nog meer bij het festival gebeuren betrokken.
De Medeltids Veckan in Visby werden het grootste middeleeuwse festival van Scandinavië genoemd. De sfeer van het festival is vergelijkbaar met Castlefest, doch Castlefest lijkt groter.
Hoewel er tussen de 50.000 en 100.000 bezoekers naar de Medeltids Veckan komen, is het er rustiger, relaxter, eigenlijk dus meer zoals het oude Keltfest in Dordrect. Wat dat betreft zou ik ervoor kiezen om naar Visby te gaan in plaats van naar het overbevolkte Castlefest in Lisse.
Castlefest heeft weer meer te bieden wat betreft het aantal markt- en voedselkraampjes en de variatie van wat er daar aangeboden wordt. Je kan tijdens Castlefest laagdrempelig met vele verschillende bands kennismaken en zoiets als de Wickerverbranding tijdens Castlefest vindt je niet tijdens de Medeltids Veckan. Wat een vergelijkbare hoeveelheid publiek trok als de Wickerverbranding tijdens Castlefest was de vuurshow op de woensdag avond.
Naast een workshop rond hekserij, een theaterstuk rond Freya en een Pagan band ben ik verder niet zoveel spiritueel aanbod tegengekomen tijdens de Medeltids Veckan in Visby, alsof men in de middeleeuwen niet spiritueel was. Ook wat spiritualiteit en de oude religie betreft heeft Castlefest meer te bieden op de heidense bende, waar je kan kennismaken met verschillende pagan / hei­dense groepen.
Ik miste een 'spiritueel hof' bij de Medeltids Veckan.
Minpunten waren voor mij dat je voor veel bands extra moest bijbetalen, hierdoor ben je minder geneigd om nieuwe bands te leren kennen door te kijken of je het wat vind. Ik heb gelukkig slechts éénmaal betaald voor een band die ik niets aan vondt. De ambiance van de optredens in ruïnekerken was echter geweldig! De Medeltids Veckan in Visby moet je echter zeker een keer ervaren hebben en wie weet blijf je dan terugkomen naar Visby!
(YouTube filmpjes over de Middeleeuwse Week van 2024:   Lisa Raspopa 22 min.Nils Lemonnier 2 min.Rebecca Bylander 8 min.Three Star Vagabond 13 min. )

Martin Roek      



In het midden/rechts de St.Nicolai kerkruïne